ERDI AROA (LABURPENA)

ERDI AROA

1.       Erdi aroaren hasiera

1.1   Erresuma bisigodoa

·         400. urtean, germaniar herriek (haien artean, bisigodoak zeuden) erromatarrak erasotu zituzten.

·         Bisigodoek erresuma bat sortu zuten, Toledo hiriburu zuena.

·         Errege bisigodo batzuk hauek izan ziren: Leovigildo, Rekaredo eta Rezesvinto.

1.2   Musulmanen konkista

·         711. Urtean, musulmanak Afrikatik iritsi ziren, eta erresuma bisigodoa inbaditu zuten. (Iberiar penintsula eta balear uhartea). Konkistatutako lurraldeari Al-andalus deitu zioten. (Kordoba zen honen hiriburua)

·         Hasieran emirerria izan zen (Damaskoko kalifaren menpean zegoen).

·         Gero, 756. Urtean, Abd. Ar Rahman I.ak emir independente bihurtu zuen eta banandu zen Damaskotik.

·         Adb. Ar Rahman-ek III.ak kalifa titulua hartu zuenean, Kordobako kaliferrian bihurtu zen.

1.3   Kristau erresumen sorrera

·         Penintsularen iparraldean bizi ziren kristauak gogor egin zieten musulmanei, eta pixkanaka erresumatan eta konderritan antolatu ziren.

·         Kantaurialdekoak Pelaio noble bisigodoarekin, Asturiaseko erresuma sortu zuten, 722.an.

·         Gero hiriburua Leonen jarri zuten eta Leongo erresuma izena hartu zuen.

·         Erresumaren zati bat (ekialdekoa) independentzia lortu zuen eta Gaztelako konderria sortu zen, urte batzuetara Gaztelako erresuman bihurtu zena.

·         Pirinio aldean, Nafarroako erresuma, Kataluinako konderriak eta Aragoiko Erresuma sortu ziren.

2.        Erdi aroaren amaiera

2.1   Kaliferria izatetik Granadako Erresuma izatera.

·         XI. mendetik aurrera, kristau erresumek hainbat lurralde musulman konkistatu zituzten.

·         Al andalus taifak izeneko zenbait erresuma txikitan banatu zenà Kaliferria bukatu zen. Taifak elkarren etsaiak ziren, eta taifak bateratzeko almorabideak eta mohadeak etorri ziren.

·         Baina 1212an, Navas de Tolosa Gudua izan zenà Gaztelauz, nafarrez eta aragoitarrez osatutako armada batek musulmanak garaitu zituen. (Fernando III.a eta Alfonso X erregeekin)à Lurralde musulman bakarra geratu zen Iberiar Penintsulan (Granadako erresuma)

2.2 Kristau erresumak sendotzea

·         Iberiar penintsulako kristau erresumak eta konderriak bateratu ziren.

·      1137. Urtean, Kataluinako konderriak eta Aragoiko Erresumak batu zirenà Horrela sortu zen Aragoiko koroaà Alfonso I.a izan zen lehen erregea.

·      Urte batzuk geroago, Portugalgo erresumak Leongo Erresumarekiko independentzia lortu zuen.

·      Gaztela eta Leon, hainbat aldiz banatu eta elkartu ziren eta Fernando III.a erregearekin betirako batu ziren, Gaztelako koroa osatuz.

·      Nafarroako erresumak hainbat lurralde galdu zituen, eta gaztelak bereganatu.

2.3 Gaztela eta Aragoiko Koroak

·      XIII-XV. mendeetan, Aragoiko koroak eta gaztelako koroak lurraldeak bereganatu zituzten.

·      Jakue I.a Konkistatzailea erregea zela, Aragoiko koroak Balear uharteak eta Valentziako taifa bereganatu zituen. Gero beste lurralde batzuk Italian eta Grezian. Aragoiko koroa osoan errege bakarrak gobernatzen zuen eta bere erakunde politikoak zituen.

·      Gaztelako koroak ere konkistatu zizkien lurraldeak musulmanei. Fernando IIIarekin Andaluzia eta Extremadura gehitu zioten koroari. Kanariar uharteak ere konkistatu zituzten. Errege bakarrak gobernatzen zuen, baina aholkulariak zituen.

·      Gaztelako Elisabet I.a eta Aragoiko Fernando II.a ezkondu ziren 1479 eta gaztela eta leongo koroak batu ziren. Hauek Errege-erregina katolikoak bilakatu ziren.

2.3 Granadako Erresumaren konkista

·      XV. mendearen amaieran, kristau erresumek ia penintsula osoa hartu zuten: Lurralde musulman bakarra zegoenà Granadako Nasri Erresumaà errege- erregina katolikoek 1492an konkistatu zutena.

3.       Al Andalusko bizimodua

3.1 Gizartea

Al Andalus gizartea askotarikoa zen. Hura osatzen zuten pertsona guztiek ez zuten erlijio bera:

·      Konkistatzaile musulmanak (Talderik boteretsuena)

·      Muladiak (erlijio musulmana bereganatutako kristauak)

·      Mozarabiarrak ( beren erlijioari eutsi zioten kristauak)

·      Juduak (gutxiengoak ziren eta banatuta bizi ziren)

3.2 Hiriak

·      Hiriak garrantzi handia zutenà Zati nagusiari medina deitzen zioten, eta hor zegoen eraikin garrantzitsuenetariko bat meskita zen.

·      Artisau eta merkatari ugari bizi ziren. Zoco izeneko azoketan saltzen zituzten gauzak.

·      Hiriak soroz inguratuta zeudenà Asko nekazariak ziren baina beste labore batzuk ere ekarri zituztenà Orburuak, arroza, labore ureztatuak…

3.3 Eraikuntzak

·      Material kaskarrak erabili zituzten eta iraunkortasun gutxikoakà igeltsua eta adreilua

·      Hormetan apaingarri ugari jarri zituzten

·      Barnealdean zutabe ugari zituzten eta zutabeen gainean hainbat formatako arkuak jartzen zituzten: zirkunferentzia erdia, ferraren formakoa, forma zorrotzekoak.

3.4 Kultura

·      Hirietan mediku, idazle, astrónomo, matematikari eta filosofo ugari bizi ziren.

·      Al- andaluseko aztarnak ditugu gaur egun: hitz ezberdinak, eraikinak…

4.       Kristau erresumetako bizimodua

4.1 Gizartea

·      Bi talde nagusi zeuden:

o Pribilegiodunak: Nobleak eta kleroa ziren. à Nobleak gazteluetan bizi ziren eta kleroa, berriz, monasteriotan.

o Pribilegiorik gabeak: zergak ordaindu behar zituztenà Nekazariak, artisauak, eta merkatariak.

4.2 Hiriak

·      Harresiz inguratuta zeuden

·      Auzotan banatuta zeudean, kaleak estuak ziren eta zurezko etxeak zituzten.

·      Plaza handi bat zuten, non produktuak saltzen zituzten.

·      Hiri askotan katedral ederrak eraiki zituzten.

·      Merkatariak eta artisauak bizi ziren. Lanbide bereo artisauak gremioetan elkartzen ziren.

·      Batzuetan merkataritza feriak egiten zituzten.

·      Hiri nagusietan unibertsitateak zeuden.

4.3 Arte erromanikoa eta gotikoa

·      Erdi Aroan bi estilotako eraikinak egin zituzten: Erromanikoak eta gotikoak

o  Estilo erromanikoa: Hasieran egiten zutenà Garaiera txikiko eraikinak ziren, harrizko horma lodiak zituzten, eta leiho gutxi. Erdi puntuko arkua erabiltzen zuten.

o  Estilo gotikoa: XIII. Mendetik aurreraà Garaiera handiko eraikinak ziren, hormak meheagoak eta arku zorrotzeko ate eta leihoak zituzten. Leihoak koloretako beiratez apaintzen zituzten.

5.       Gaur egungo Euskadiko lurraldea, erdi aroan

5.1 Bisigodoen garaia

·      Baskoiak eta bisigodoak borroka handiak izan zituzten beraien artean. Bisigodoek ez zuten lortu baskoien lurraldea konkistatzea.

·      Aztarnategiaà Aldaietako nekropolia.

5.2 Musulmanak ez ziren kokatu gaur egungo Euskadiko lurretan

·      Ez zegoelako aberastasunik eta klima eta erliebea oztopoa zelako beraientzat

5.3 Kristauen konkista

·      Euskadin hegoaldean iparraldean baino lehenago gertatu zen kristauen konkista.

5.4 Ondare artistikoa

·      Eraikin erromanikoakà Armentiako San Prudentzio eta Estibalizko Andre Maria (Araban) eta San Pelaio ermita (Bizkaian)

·      Eraikin gotikoakà Gasteizko Santa Maria eliza, Bilboo San Anton eta Santiago katedrala eta Hondarribiko Sagarrondoko Andra Mari eliza.

ARTE ERROMANIKOA ETA GOTIKOA

Kaixo nik gaur arte erromanikoa eta gotikoa nola den esplikatuko dizuet.

Kristau erresumekin batera arte hauek sortu ziren.Arte erromanikoan, eraikinak altuera txikikoak ziren eta harrizko pareta lodi-lodiak egiten zituzten.Barrualdean, ez zegoen lehio askorik horregatik ez zen argi asko sartzen.Eta estilo gotikoan ,beriz, edifizioak oso altuak ziren eta horma meheagoak eraikitzen zituzten. Gotikoan lehio asko zeuden eta bidrierak jartzen zituzten koloreztatzeko. Hau dena erdi aroan gertatu zen.

inguru (Erdi Aroa)

Kaixo, Erdi Aroari buruz hitz egingo dizuet.Erromatar legioiak oso indartsuak ziren,bai,baina garmaniarrak erromatarrei garaituzituzten.Gero,Musulmanaketorri ziren eta inbaditu zuten lurrari Al Andalus deitu zioten eta
 Kordoba izan zen hiriburu.

Mate: Espazioan orientatu

Kaixo!
Mateko gaia bukatuko dugu oso laister. Gai hau oso dibertigarria da. Gai honetangauza asko ikasi ditugu:1.a gure espazioan oriendatu eta 2.a biraketak espazioan eta 3.a eskala kuadrikulatua

Elezaharrak

Zergatik dago adiskidetasuna
munduan!





Egun batean,Jainkoak lau elementu sortu zituen.Elemen-
tu bakoitzan errege bat izendatu zuten.Egun batean,lau
elementuen erregeak lasterketa bat egitea erabaki zuten.Lasterketa hori,nor izango zen errege guztien
erregea izendatzeko zen.Orduan,lasterketa hasi zen,
BBUUUMMM!!!!!!!!!pistola batekin tiro egin zuen zerura.Suzko erregea lehenengo zegoen eta bere suarekin,lurraren erregeari besoa urtu zion.Orduan,
Jainkoak esan zuen:
-Ez korrika egin gehiago horrelako beste bat ez gertatzeko.Jakiteko nor izango den hurrengo erregeen
erregea.Hezur bat ezkutatu dut,aurkitzen duena
hurrengo erregeen erregea izango da!
Bakoitza leku batetik joan zen bakoitza, eta gero denak
aurkitu ziren leku berdinean eta lauak batera esan zuten:
-Emen dago hezurra!!!!!!!!!!!!!!!!
harri handi bat zegoen hezurraren gainean eta harriaren gainean ura,sua,eta haizea zegoen.Orduan denok batera
bere botereekin lortu zuten hezurra.Eta horrela lau elementuak lagunak egin ziren.




BALOI DISTIRATSUA

Bazen behin, zientifiko maltzur bat.Zientifiko hori baloi oso distiratsu bat egin zuen.Zientifiko horrek baloiari bizitzarekin egin zion.Orduan,zientifiko hori baloia denda bati saldu zion.Geroago,ume bat dendara joan zen eta baloia erosi zuen. Astelehenean baloia eskolara eraman zuen eta errekreoan bera eta bere lagunak futboleko partida bat jokatu zuten.Orduan,baloia faltak egiten hasi zen,eta umeak pentsatzen zuten beste umeak zirela.Horregatik, gaur egun baloiak bakarrik egin daitezke fabrika legaletan.




Zergatik belarra berdea da?

Duela urte asko herrixka batean gizon nekazari bat bizi zen.Eta beti bere animaliei belarra txuri-beltza ematen zien.Eta animaliei ez zitzaien gustatzen;inori ez zitzaion gustatzen.Gizona nazkatuta, herriko sorginarekin hitz egitera joan zen.Heldu zenean, gizona galdetu zion:
-Zergatik animaliei ez zaie gustatzen belarra?-Eta hark erantzun-Zaporerik ez duelako,eta txuri-beltza delako.
Orduan gizonak esan zion:
-Zer egin ahal dut,nire animaliak belarra jateko?-eta sorgina erantzun zion:
-Munduari buelta ematen badiozu, belarra berdea egingo dut eta zapore gehiago.

Orduan, nekazariak munduari bira eman zion,eta itzultzean belarra berdea zegoen eta zaporea ere bazuen eta animaliak pozik zeuden.



URREZKO ARRANOA

Bazen behin erromatar bat, seme bat zeukana. Aita joan zen erromatarren
sinboloarekin (urrezko arranoarekin) eta bere soldaduekin kartagotarren jabetzara konkistatzera. Baina, kartagotarrak gehiago ziren eta kartagotarrak erromatarrei irabazi zien eta erromaten sinboloa kendu zieten ere aitaren ohoera kendu zioten. Urte batzuk pasa ondoren, bere semea (Augusto) joan zen bere esklaboarekin, kartagotarra zena, estalita joan ziren. Lau egun pasa ondoren, herri bat haurkitu zuten eta hor zegoen urrezko arranoa. Gauean, kobazulo batean sartu ziren eta Anibal bere gobernatzailea, urrezko arranoa zeukan. Anibal lo egiten zegoen urrezko arranoarekin besarkatuta zegoen. Augusto artu zuen urrezko arranoa, Anibal enteratu gabe. Joan ziren erromatarren herrira eta orduan eman zien urrezko arranoa erromatarrei eta bere aitaren ohorea berreskuratu zuten. Baina, bueltan kartagotarrak persegitu egin zieten eta elkarren kontra borrokatu zuten. Baina, Augusto eta bere esklaboak irabazi zuten.




Nola egin zen argia

Bazen behin, mutil bat Jon izenekoa. Jon Etxeberria. Munduan ez zegoen argirik baina berak argia nahi zuen. Egun batean, meteorito bat erori zen lurrera eta Jon honengana joan zen. Ikusterakoan, harri magiko bat zela ikusi zuen eta hartu egin zuen. Bat-batean bere gorputza argiz bete zen eta herriko bizilagun guztiak beren gauzak iluminatzeko eskatzen zioten: Etxea, garajea, autoa, parkeak, belarra, zerua... Nazkatuta zegoenez mundu guztitik korrika egiten hasi zen eta dena iluminatu zuen. Baina zoritxarrez nekatuta hil zen eta handik aurrera eguna eta gaua egoten hasi zen. Munduko pertsona guztiak gogoratzen diote beren planetan argia izatea eragiteagatik. Horregatik, zerua urdina ikusten dugu, belarra berdea eta hainbat gauza gehiago bere koloreekin ikusten ditugu




NOLA SORTU ZEN UNIBERTSOA

Duela milioika eta milioika urte ,Big Bang-etik bi ume sortu ziren ,bat Big-etik eta bestea Bang-etik:Anvid eta Shera.
Zeruan ezer ez zegoenez,Anvid eta Shera zerbait egitea erabaki zuten.Sailakerak egin eta gero gauza txar batzuk sortu zituzten: zulo beltzak, asteroideak ...
Baina esfuertzua pena balio zuen, azkenean gauza on batzuk ere sortu zituzten:planetak eta sateliteak.Baino zerbait falta zen, argia emateko zerbait.
Azkenean argiko esfera batzuk sortzea erabaki zuten.
Baino hainbeste energia erabili zuten eta izarrak sortzean biak hil egin ziren.
Ere bizitza sortu zen energia horrekin baina hori beste historio bat da.

Aintzinaroa eskema

AINTZINAROA


IBERIARRAK, ZELTAK ETA KOLONIZATZAILEAK

K.a lehen milaurtekoan iberiarrak eta zeltak bizi ziren Espainian, gero zenbait herri kolonizatzaile etorri ziren mediterraneo aldetik (feniziarrak, greziarrak eta kartagotarrak).

IBERIARRAK

• Hegoaldean eta ekialdean bizi ziren Herrixta hesituetan bizi ziren eta hauen etxeak angeluzuzenak ziren eta kaleka antolatuta zeuden.
• Tributan antolatuta zeuden Eta horietan errege bat zuten gobernuburu.
• Biztanleak nekazariak edota abeltzainak ziren. Hala ere, artisau bikainak ere bazeuden.
• Feniziarren eta Greziarren artean salerosketak egiten zituzten eta txanpona erabiltzen zuten.

ZELTAK

• Iberiar goi-lautadan eta costadle atlantikoko eremuetan bizi ziren, beste herri batzuekin batera.
• Kastro izeneko herrixka hesituetan bizi ziren eta bertako etxeak zirkulu formakoak ziren eta nahaspilatuta egoten ziren.
• Zeltak tributan bizi ziren
• Gehienak abeltzaintzan aritzen ziren baita metalezko objektuak egiten ere.

HERRI KOLONIZATZAILEAK

• Feniziarrak
o K.a VII. mendean, etorri ziren penintsulara, mineralak erakarrita.
o Asiatik etorri ziren
o Itsas gizon trebeak eta merkatari bikainak ziren. (Salerosketan ibiltzen ziren)
o Andaluziako kostaldean kokatu ziren eta hainbat kolonia sortu zituzten bertan: Sexi, Malaka, Adbera...

• Greziarrak
o K.a VI. Mendearen inguruan iritsi ziren kostalde mediterraneora (Greziatik etorrita)
o Salerosketan ibiltzen ziren (gatza, metala, espartzua...)
o Hainbat kolonia sortu zituzten: Emporion, Sagunto eta Hemeroskopeion...

• Kartagotarrak
o K.a III. Mendean etorri ziren Afrikatik, eta Balear uharteetan eta Iberiar penintsulako ekialdean kokatu ziren.
o Hainbat kolonia sortu zituzten: Ebysson, Kartago Nova...
o Kartagotarrek beraien boterea indartu nahi zutenez, lurrak konkistatzeko asmoz hasi ziren; hala ere, Erromatarrekin borrokatu ziren eta Erromatarrek menderatu zituzten eta kanporatu zituzten Kartagotarrak Iberiar Penintsulatik.

ERROMATAR HISPANIA

Duela 2000 urte baino gehiago, erromatarrek kartagotarrak menderatu zituzten eta Iberiar Penintsula hartu. Hispania deitu zioten

• ERROMATARREN KONKISTA
o Erromatarrek mediterraneo Itsaso guztia kontrolatu nahi zuten erromatarrak eta kartagotarrak elkarren kontra borrokatu ziren (Gerra punikoak) Erromatarrek kartagotarrak kanporatu zituzten.
o K.a 218. urtean, erromatarrak Enporionen lehorreratu ziren eta pixkanaka-pixkanaka iparraldera jo zuten.
o Hispania deitu zioten Espainiari eta probintziatan banatu zuten, baita beraien legeak ezarri ere.
o Gizartea, pertsona askeen eta esklabuetan banatzen zen.
o Hispaniarrek erromatarren ohiturak bereganatu zituzten (erromanizazioa), legionarioen bidez eta latina ikasi zuten. Kristautasuna erlijio ofiziala bihurtu zen.

• EUSKAL LURRALDEA AINTZINAROA
o Hainbat herri bizi ziren euskal lurraldean:
 Autrigoiak
 Karistiarrak
 Barduliarrak
 Akitaniarrak
 Beroiak
 Baskoiak
o Erromatarrak utzitako gauzak:
 Hainbat herri: Iruña- Veleia eta Foruko erromatar errioxa
 Zubiak
 Galtzadak …

aintzinaroa

Kristo aurreko lehenengo milurtean iberiarrak eta zeltak zeuden iberiar penintsulan. 

Zelten herriek zirkulu forma zuten eta oso nahaspilatuta zeuden. Iberiarren herriek, berriz, laukizuzen edo laukien forma zuten eta kaleak zituzten, beraz, orden bat mantentzen zuten.

Gero, herri kolonizatzaileak etorri ziren mediterraneo itsasotik:

• Feniziarrak: Andaluziako kostaldean kokatu ziren eta Asiatik etorri ziren. Kolonia hauek egin zituzten: Sexi, Gadir, Malaka, Abdera.
• Greziarrak: Greziatik etorri ziren eta kostalde mediterraneoan kokatu ziren. Kolonia hauek sortu zituzten: Rhode, Emporion, Sagunto eta Hemeroskopeion.
• Kartagotarrak: Afrikatik etorri ziren eta penintsulako ekialdean eta balear uharteetan kokatu ziren. Kolonia hauek sortu zituzten: Kartago Nova eta Ebyssos. Erromatarren kontra borrokatu ziren, gerra punikoetan. Azkenean, Erromatarrek irabazi zuten eta kanporatu zituzten.
•  
•  

BIGARREN EBALUAKETA BUKATU DA

Gaur ez dago arduradunarik blog-a antolatzeko, gaur, bigarren ebaluaketako azkeneko eguna da eta zerbait berezia egin nahi genuen. Ebaluaketa gogoratzeko, gauzarik politenak kontatu nahi dizkizuegu:

Mikel: Lagunekin oso ondo pasa dut.
Julen A: Gelakide guztiak oso jatorrak dira.
Nora: Oso gustora nago klase guztiarekin.
Haizea: Klase guztiak asko lagundu gaitu
Mario: D-ren kontrako partiduak asko gogoratzen ditut.
Ivan: Inguruko gaiak oso interesgarriak izan dira.
Maider C: Patioan ondo pasatzen dugu.
David: Heziketa fisikoan primeran pasatzen dut.
Andrea D: Aldaketarekin oso pozik eta gustura nago.
Jon Ander: Lagunekin ez ditugu borrokak izan eta oso polita da hori
Sergio: Errekreoan denok batera eta ondo pasatzen dugu.
Adriana: Andereñoa oso ondo portatu da gurekin.
Julen Gm: Denok oso jakintsuak gara.
Julen Gy: Ebaluaketa hau izan da hoberena eta motzena.
Alvaro: Eskolako jaietan primeran pasa dugu.
Lidia: Urte honetan ezagutu dugu pixkat gehiago beste gelakoak.
Alma: Urte hau politena izan da.
Eneko: Oso gustura egon naiz lagunekin eta lagun berriak egin ditut.
Asier: Oso ondo pasa dut martxa solidarioa gelakide guztiekin jolasten.
Iker: Urte honetan barre asko egin dut.
Andrea S: 0ndo pasa dut nire gelakoekin
Josu: Bigarren ebaluaketa honetan eskurtsioa gustatu zait barre asko egin dudalako.
Ainize: Ebaluaketan zehar asko ikasi dut.
Maider Z: Barre asko egin dugu elkarrekin eta asko lagundu diogu elkarri.
Alaia: Nahiz eta ebaluaketa luzea izan, eta batzuetan zuekin haserretu eta bronka eman oso gustura egon naiz zuekin.

Elezaharra: Jon Ander, Adriana, Sergio eta Andrea D

MUNDU TXURIA

Bazen behin, duela milaka urte, mundua txuria zen, eta mundua oso itsusia zegoen.

Gizakiak borrokatzen ziren mundu osoko kolorea erabakitzeko: Gorritxoek, mundua gorria izatea nahi zuten; Urdintxoek berriz,mundua urdina izatea nahi zuten; Horitxoek, mundua horia izatea nahi zuten. Eta horregatik,eztabaida eta gerrate handia egon zen.

Gerrateak egiteko globoak erabili zituzten eta hauen barruan koloretako pinturak sartu zituzten. Eta   kolore askorekin mundua politagoa geratzen zela ikusi zuten eta margotzera joan ziren denak batera.

Konturatu ziren koloreak nahastean beste kolore batzuk ateratzen zirela eta orduan Horitxoak , Gorritxoak eta Urdintxoak elkartu ziren, mundua kolore askorekin geratu zen betirako.
Forma geometrikoak ere sortu zituzten baina hori beste istorio bat da.

Elezaharra (Ez dut oso ondo ulertu, bihar azalduko didazue): Josu, Ainize, Maider Z eta Andrea S

                                          

MUNDUAREN BUKAERA

 

Peruko Mayek esaten zutenez mundua 2012. urtean bukatuko , irailaren 3 an. Eguzkia  eta ilargia elkartuko dira eta izarrak eroriko dira, gauerdian.
Baina denbora hori baino lehen izar bat eroriko da eta norbaitek hartuko du eta orduan gauza magikoak gertatuko dira munduan izar horrekin.
Zientzilariek etorkizuneko makina bat asmatu dute eta makina hori izarrak nor aurkituko duen  esaten  du, mutila da eta Josu deitzen da.

Josu jimnasioan “katxas”jartzen ari zela, izar bat erori zitzaion aurrean eta izarra Josu-tazmaitemindu zen, baina Josuk, ez zion kasurik egiten. Horregatik, Josuri dragoi baten forma eman zion izarrak. Beste dragoi bat Josu-taz maitemindu zen, ere. Eta dragoia eta izarra beraien artean borrokatu ziren Josu-gatik. Izarrak geziak botatzen zituen eta dragoiak sua ipurditik botatzen zuen. Orduan, Josuk beldurturik Jupiterrera joan zen. Josu lurrera izarrak botatzen hasi zen; horrela hasi zen munduaren bukaera.  

Elezaharra: Maider C, Ivan, Mario eta David

  Zergatik ostadarrak koloreak ditu?

    
 
Orain dela urte asko ostadarrak bi kolore zeuzkan, grisa eta beltza. Egun batean, ekaitz handi bat egon zen eta kolore bat eraman zuen, beltza. Ostadarra, bakarrik grisarekin geratu zen,  eta oso triste gelditu zen gaixoa.

Mundu osoan kezkatuta gelditu ziren ostadarra hain gaizki ikustean, orduan, ostadarra  galduta zegoela pentsatzen zutenean azti bat agertu zen eta ostadarrarekin hitz egitea erabaki zuen. Tratu batera iritsi ziren:
ostadarra bakarrik eguzkia eta euria elkarrekin egiterakoan bakarrik aterako zen baina 7 kolore politekin.

Eta horregatik orain ostadarra 7 kolorekin ateratzen da.

Elezaharra: Haizea, Nora, Mikel eta Julen A

Nola sortu ziren animaliak?

Bazen behin, adarbakar bat. Adarbakarra bakarrik zegoen munduan eta oso
bakarrik sentitzen zen. Egun batean bueltatxo bat ematera joan zen. Hegan zihoala beste gauza batean pentsatzen ari zen eta zuhaitz baten kontra hegala puskatu zuen. Erortzen ari zela adarra zuhaitzean geratu zitzaion, eta honela pentsatu zuen: Animali bat hemen egongo balitz lagunduko ninduke.

Eta zuhaitza zaldi batean bihurtu zen, adarbakarra hain pozik zegoenez hegala sendatu zitzaion eta zaldiari mundu guztia erakutsi zion.
Azkenik adarbakarrak ura ikutu zuenean animali guztiak atera ziren eta ez ziren munduan bakarrik  inoz gehiago egon.

Elezaharra (bukatzear): Eneko, Alma, Iker, Asier

ZERGATIK OLAGARROEK 3 BIHOTZ
DITUZTE?

Bazen behin olagarro bat, bere emaztea hiltzen ari zena.

Egun batean, olagarroak, kaletik zihoala, harroka batean, jeroglifiko batzuk ikusi zituen eta deszifratu zituen. Bertan,hurrengoa esaten zen:

Joan Harrikrutz mendira. Bertan, marmoka bat

Elezaharra: Julen Gm, Alvaro,Lidia, Julen Gy

Nola sortu zen Ostadarra

Bazen behin, Zeus izeneko jainko boteretsu bat ostadarraren gainetik bere gurdiarekin ibiltzen zena. Baina,egun batean Hades izeneko azti maltzur bat deabruekin batera etorri zen Zeus zegoen lekura eta bere botereekin ostadarra desagertarazi zuen.


Hurrengo egunean Zeus jainkoa altxatu zenean, bere gurdiarekin ostadarraren gainetik berriro pasa nahi zu-

en baina ez zuen ostadarra aurkitu. Orduan bere anaiaren (Hades)errua izan zela konturatu zen eta beraren kontra borrokatu zen. Zeus bere gurdiaren botereaz bere anaiari (Hades)borrokan irabazi zion eta infernura berriro bidali zuen.


Zeus-ek ez zekien nola desegin bere anaiaren (Hades) aztikeria. Orduan bere aingeruei deitu eta euria egiteko

esan zien, eta gero hodeiak desagertzeko eta eguzkia ateratzeko agindu zuen eta horrela sortu zen ostadarra.

Canon de Pachelbel

Kaixo denoi,

Hementxe utziko dizuet abestitxo bat.Zer iruditzen zaizue? Niretzako ezinhobea da!

HISTORIAURREA (LABURPENA)

HISTORIAURREA

Historiaurrea lehen etapa da, bai eta luzeena ere. Lehen gizakiak Afrikatik etorri ziren, duela milioi bat urte. Historiaurrea idazkerarekin bukatu zen, eta honekin historia hasi zela esan dezakegu.
Historiaurrean 3 etapa zeuden: Paleolitoa, Neolitoa eta Metal Aroa.

PALEOLITOA

Iberiar penintsulako lehen biztanleak
Aire zabalean, haitzuloetan eta adarrez eta animalien larruz eraikitako etxola soiletan bizi ziren. Fruituak eta sustraiak biltzen zituzten, arrantzatzen, heizatzen zuten. Elikagaiak urritzen zirenean, giza taldeek leku hori utzi eta beste bat bilatzen zuten bizitzeko.

Paleolitoko gizon-emakumeak tributan bilduta bizi ziren. Hainbat familiak osatutako talde txikiak ziren tribuak. Garai honetako bizi baldintzak oso gogorrak ziren (batzuk hezur bat puskatzen zitzaienean, hiltzen ziren)


Lanabesak
Harriz eta hezurrez egindako lanabesak egiten zituzten.
Gezien puntak, labanak eta bifazak egiteko, egiteko harri batez jotzen zuten besteak.


Lehendabiziko artistak
Gizaki horiek animaliak margotzen zituzten kobazuloetako hormetan. Eskuak eta animalien lumak nahiz ileak erabiltzen zituzten pintzel moduan. Mineraletatik eta animalien gantzetatik lortzen zituzten margoak.


NEOLITOA

Abeltzaintza eta nekazaritzaren sorrera.
Duela 7.000 urte inguru, gizaki batzuk itxiturak egiten hasi ziren animaliak gordetzeko: ahuntzak, ardiak, idiak...
Garai berean, gizakiak konturatu ziren fruituak biltzean, haziren bat lurrera erortzen bazen, gerora landare bat jaiotzen zela leku horretan, horrela hasi ziren landatzen, lehenbizi garia eta arroza, eta gero beste landare batzuk.

Herrixken sorrera
Abereak eta laboreak zaintzeko, gizon-emakumeek animalien eta landatutako lurren ondoan bizi behar ziren. Hala, lehenbiziko herrixkak sortu ziren.
Herrixkak ibaietatik gertu egiten zituzten, ura eskura izateko. Garai horretan, gizakiak lan jakinekin trebatzen hasi ziren: batzuk nekazari bihurtu ziren, beste batzuk abeltzain, eta beste batzuk artisau.

Lehendabiziko artisauak
Neolitoan, harrizko lanabes gero eta landuagoak egin zituzten.
Harria leuntzeko, behin eta berriro igurzten zuten harri bat.
Gainera,garai horretan bi asmakizun garrantzitsu izan ziren:ehunak eta zeramika. Ehunak animalien artileaz egiten ziren eta zeramika buztinez egiten zen.

Neolitoko pintura
Paleolitoaren aldean beste era bateko pinturak egiten zituzten. Neolitoko artistek nahiago zuten beste mota bateko eszenak irudikatu: ehiza taldeak dantzan edo landareak biltzen...

METAL AROA

Metalezko lehen objetuak
Garai honetan, duela 6000 urte, gizakiek metalezko objetuak lantzen ikasi zuten. Lehenbizi, kobrea erabili zuten, geroago brontzea erabili zuten eta azkenik burdina.

Herrixkatik herrira.
Metalak ez zeuden edonon. Hori dela eta pertsona batzuk beraiek bilatzen zuten. Hirietan,beste lanbide batzuk zeuden. Adibidez: gerlariak hiriak defendatzeko eta merkatariak metalak,ehunak... salerosteko.

Asmakizun berriak
Metal Aroan garrantzi handiko hiru asmakizun izan ziren: Gurpila, bela eta goldea.



EUSKAL LURRALDEA HISTORIAURREAN
Lehenbiziko biztanleak

Bizkaiko eta Gipuzkoako kostaldean, itsasotik eta ibaiek osatutako haranetatik hurbil bizi ziren lehen biziko biztanleak.

Paleolitoko aztarnak
Zenbait lekutan, animalien hezur, ehizarako arma eta lanabes ugari aurkitu dira. Material erabilienak harria izan zen

Garai horretan egindako pintura eta grabatu batzuk ere aurkitu dira euskal lurraldean. Horien artean garrantzitsuenak Santimamiako kobazuloetan (Bizkaia) eta Gipuzkoako Ekainen daude.

Neolitoako aztarnak
Gizakiek Bizkaiko Areatzako eta Arabako Fuente de Hoz kobazuloak utzi zituzten aztarnak. Ugari dira monumentu megalitikoak. Nabarmenenak, hauek: Chabola de la Hechicera eta Aizkomendi triku harriak Araban, eta Mandubi Zelaiakoa Gipuzkoan. Iruinarriak eta harrespilak ere egin zituzten; Gipuzkoan, Musiko Gañako multzoa, adibidez.

Metal Aroko aztarnak
Euskal aztarnategi garrantzitsuneko bat La Hoyako aztarnategia da.
Laborantzarako lanabesak ere aurkitu dira: goldeak eta igitaiak esaterako, baita armak eta apaingarriak ere

ESKOLAKO JAIAK

Kaixo bihar eskolako jaiak dira.Baino 9:10etan kontrol bat dugu.Ze gaizki.... Baina 12:30 pregoia da ordu horretaraino gela normala dugu.Gu urdinez goaz eta beste gelak gorriz,berdez eta laranjaz. Gure kontrakoa D da baino inportanteena ondo pasatzea da. Saiatuko gara irabazten gauza guztiak.Baina hori ia ezin da egin.Irabaziko dugu eta bihar ondo pasas agur!!!!!!!!!!!!

ADITZ TRINKOAK

Hemen uzten dizuet aditz trinkoak ikasteko taulak. Gogoratu 11. gaian landu genituela eta azterketan baliteke hutsuneak betetzeko ariketatxoren bat agertzea. Gogoratu ere, nik ahalerako aditzak egiteko eman dizkizuedan trukoak.

NOR= Ikasi behar da, ez dago trukorik
NOR-NORK: U= EZAKE: DITUZTE= DITZAKETE
NOR-NORI-NORK= I= IEZA: DIZKIDATE= DIEZAZKIDATE

NEOLITOA

Neolitoa duela 7.000 urte hasi zen, eta duela 6.000 urte inguru amaitu zen.
Garai honetan, gizakiak sedentario bihurtu ziren, eta herrixkak eraiki zituzten. Animaliak gordetzeko itxiturak egiten hasi ziren, eta landatzen ere hasi ziren.
Lanabesak ere gero eta landuagoak ziren, eta bi asmakizun garrantzitsu egon ziren: ehuna eta zeramika.
Garai horretan, artistek, kolore bakar batez eta oso modu eskematikoan margotzen zituzten beraien pinturak. 

Eskolako jaiak.

Kaixo denoi:

   eskolako jaiei buruz hitz egingo dizuet. Beste klasekoei irabazi behardiegu,baina ez badugu irabazten, ez da ezer gertatzen.Gogoratu: importanteena ezda irabaztea baizik eta JOLASTEA.

historiaurrea

Kaixo.

Historiaurreari buruzko informazioa emango dizuet.

Historiaurrea lehenengo garaia da.Eta duela miloi bat urte hasi zen eta duela 3.000 urte bukatu zen idazkerarekin

Historiaurrean hiru garai daude:paleolitoa,neolitoa eta metal aroa.

PALEOLITOA:Historiaurreko lehen aldia da. Aire librean bizi ziren eta elikatzen ziren naturan ehizatzen, biltzen eta arrantzatzen zutenaz.

Matematikako gai berria

Kaixo!!!! 

Zer moduz? Gaur maten gai berri bat hasi dugu. Irudi lauak deitzen da. Oso oso dibertigarria da eta plastika ematen du. Baina gero askosez zailagoa izango da. 

Simetria landu dugu egin ditugun 4 ariketen bidez.

Bihar arte.

ADITZA

 Kaixo ni Julentxu(Julen Goya)naiz  eta aditzaren eskema bat jarriko dizuet:

 Aditz perifrastiko eta aditz lokuzioen ASPEKTUA, hiru daude:

• Burutua(erosi dut) 
•  Burutugabea(joaten ari naiz)
• Geroa(jolastuko gara)

Aditz trinkoen ASPEKTUA, hiru motatakoa izan daiteke:

• Puntukaritasuna(partidatik nator)
•  Betikotasuna(argala naiz)

 Aditzaren ALDIA:

•  Orainaldia(jaten ari naiz)
•  Lehenaldia(joan nintzen)
• Alegiazkoa(altuagoa banintz...)

 (Klikatu irudiaren gainean, handiagoa ikusteko)

Zorionak

 Kaixo ni Julen Gomez naiz eta hona hemen gaurko laburpena:

Gaur denok dakigu Julen Goya ren urtebetetzea dela. Orduan hemendik zorionak esaten diot,eta opari asko izatea esan nahi diot. 

Ingurun. biztanleria eta ekonomia jarduera ikasten ari gara. Gogoratu hiru sektore daudela: lehenengo sektorea, (ingurunetik produktuak lortzea) bigarren sektorea (produktuak beste batean eraldatzea) eta hirugarrena (zerbitzuen sektorea).

Angeluak. Motak eta neurriak

• Angelua: Elkar ebakitzen duten bi zuzenek edo bi planok mugatzen duten plano- edo espazio-zatia, gradutan neurtzen dena.



1- Angeluaren osagaiak hauek dira:

•Aldea: Angelua osatzen duten bi zuzenak. Poligono bat ixten duten lerroetako bakoitza; angelu bat osatzen duten bi lerroetako bakoitza.

•Erpina: Angelu baten bi aldeek, poligono baten bi aldeek edo poliedro baten hiru alde edo gehiagok elkar ebakitzen duten puntua.

•Zabaltasuna: Angelua osatzen duten bi aldeek duten zabalera.


2- Angelu motak zabalera edo zabaltasunaren arabera:


•Angelu zorrotza: 90 gradutik beherako neurria duena.


•Angelu zuzena: Bere aldeak elkarzutak (perpendikularrak) dituen angelua, 90º gradukoa.



•Angelu kamutsa: 90 gradutik gorako neurria duena.



•Angelu laua: 180 graduko neurria duena.




•Angelu osoa: zirkulu osoa hartzen duen angelua da (360°).






3- Angelu motak posizioaren arabera:


•Ondoz-ondoko angeluak: erpina eta alde bat komunak dituzten angeluak.



•Angelu auzokideak: ondoz-ondokoak dira eta angelu laua osatzen dute.



•Aurkako angeluak: Angelu baten aldeak luzatzerakoan sortzen den angelua eta abiapuntuko angelua erpinez aurkakoak dira: 1 eta 2, 3 eta 4.




4- Angelu osagarriak eta betegarriak:

•Angelu osagarria: Angelu jakin bati 90 gradukoa osatzeko gehitu behar zaiona.
B angeluari bere osagarria den A angelua gehituz gero 90º eta A angeluari B angelua (bere osagarria) gehituz gero 90º.



•Angelu betegarria: Angelu jakin bati 180 gradukoa osatzeko gehitu behar zaiona.

Eskolako jaiak.

Adriana naiz eta eskolako jaiak nola diren esango dizuet.

Jaiak oso dibertigarriak dira gauza asko daude, hala nola: brilet,saski baloia, .futbola...

Honetaz gain, dantza ere badago jaialdia, eta bertan, Gitarra jotzeko, pianoa jotzeko, dantzatzeko, kontzertuak egiteko... aukera dago.

Soka tira ere ,boloak, fletxak,  igel jokua eta gauza gehiago, 

Espero det inor ez faltatzea.

Ordutegi berria

Gabon,

Hona hemen, gelako ordutegi berria. Adi! Beste aldaketa bat dago! Astelehenetan, euskara goizean izango da eta mate, berriz, arratsaldean.

Animo

Kaixo Kuadrila!

Badakit aste hau oso gogorra dela, halere, iada gutxi falta da bukatzeko! Zerbait behar izanez gero galdetu mesedez!

ANIMO!!! Eta bihar arte!

Alaia

Plastika: simetria

Kaixo ni Sergio naiz eta gaur simetriari buruz hitzegingo dizuet.

Simetria paper batean bi koloreko marrazki berdina egitea da,azaltzen naiz,alde batean marrazki erdia eta beste aldean beste marrazki erdia.Oso ondo pasatu dugu,hain ondo batzuk beste simetriako marrazki bat egin dutela.

Ibaiak

Kaixo ni Jon Ander naiz eta ibaiei buruz hitz egingo dizuet:

Ibaiak ur lasterrak dira eta beste ibai batera desbiatzen direnak ibaiadarrak dira.

3  isurialde daude: kantaurialdeko isurialdea,isurialde mediterraneoa eta isurialde atlantikoa.

hemendik jarriko dizkizuet ariketa batzuk:

Klikatu hemen

azterketa eguna

 Kaixo,Andrea naiz eta azterketei buruz hitz egingo dizuet:

Gaur,inguruko eta ingeleseko azterketak izan ditugu eta nahiz eta akats batzuk izan, piskat errezak iruditu zaizkit.

 Baina ez ditugu azterketa guztiak egin eta hori esan nahi du oraindikan gehiago ikasi behar dugula.

Bihar kalkuloko azterketa izango da eta horretarako, ondo egiteko, Alaiak jarri dituen ariketak egitea komenigarria da.

Klimaren definizioa, faktoreak eta Euskadiko klimak

Eusebio Perez (Biografia)

 David Crespo naiz eta biografia bat egin dut.

Eusebio, 1470. urtean jaio zen Erroman eta 1550ean hil zen 80 urterekin, Erroman. 

Oso diruduna zen eta gaztelu handi bat zeukan. Goxokiak asko gustatzen zitzaizkion, horregatik egun batean kaletik zindoala, goxoki bat erori zitzaion eta goxokia bueltak ematen hasi zen.. Horren ondorioz, Eusebio Perez-ek gurpila asmatu zuen.1505. urtean Erroma guztiak ezagutzen zituen gurpilak.

1550. urtean, minbiziaz hil zen, baina oraindikan geratzen zaigu bere oroipen bat: gurpila

Klimaren inguruan...

Klima motak	Prezipitazioak	Tenperaturak	Landaretza	Kokapena
Mediterraneo ohikoa	Euri gutxi egiten du batez ere udan, eta euri gehien egiten duen urtaroak udaberria eta udazkena dira	Leunak dira itsasoaren eraginarengatik.	Baso mediterraneoa: ·      Zuhaitzak (arteak, artelatzak, pinuak eta haritzak) ·     Zuhaixkak (Karraska, txara, eta usaintsuak) ·      Laboreak	Meditarraneo itsasoak bustitako eskualdeetan; hau da, Kataluinatik Andaluziara, Balear uharteak, Ceuta eta Melillan.
Barnealdeko klima mediterraneoa	Euri gutxi egiten du. Udaberrian eta udazkenean gertatzen dira batez ere.	Muturrekoak dira, kostaldetik urrun daudelako.		Penintsulako barrualdean, Iberiar- goi ordokian eta Ebroren sakonunean.
Klima ozeanikoa	Euri asko egiten du urte osoan zehar.	Leunak dira urte osoan zehar, itsasoaren eraginarengatik	Basoak: bertan, haritza, pagoa, gaztainondoak, iratzea, ote zuria, pinuak eta eukaliptoak daude. Larreak ere badaude.	Iberiar penintsulako iparraldeko erkidegoetan.
Klima subtropikala	Euri gutxi egiten du urte osoan zehar.	Tenperatura leunak urte osoan zehar.	Beheko zonaldean: astalarra, tabaiba, palmondoa eta miterra. Erdiko zonan: laurisilvae Gailur inguruan: pinu kanariarra, isatsa eta Teideko violeta	Kanariar uharteetan
Mendietako klima	Prezipitazioak ugariak dira. Neguko hilabeteetan elurra izaten da.	Tenperatura oso  baxuak neguran eta nahiko freskoak udan.	Gailur inguruetan: belardiak eta zihaixka batzuk. Beherako dauden inguruetan: pinua, izeia eta haritza.	Altitude gorenetan dauden tokietan.